In deze serie blogposts neem ik je mee naar de veranderende wereld van de gletjers op de wereld. Vrijwel overal trekken ze terug, en vrijwel overal gaat dit proces heel snel. Dit is niet altijd evident als je aan de voet van een gletsjer staat, of er overheen trekt. Het is doorgaans nog altijd imposant. Maar ook de terugtrekking is imposant. In deze blogpost een verhaal over de Feegletsjer en Hohbalmgletsjer, boven het Saasdal in het zuiden van Zwitserland.
Aan de hand van een foto van 2009, genomen van Hohsaas aan de overkant van het dal (3200m), de kaart (1:50.000, uitgave 2004) en de actuele satellietbeelden (ongeveer 2020/2021) kijken we hoe de Feegletsjer en de Hohbalmgletsjer te lijden hebben onder de klimaatverandering.
Zoals gezegd is de bovenste foto van 2009. Om exact te zijn: 6 september 2009. Nu gaan we in detail kijken naar de gletsjers, en hoe deze er nu uitzien. Ik ben hier zelf in 2020 nog geweest. Helaas zijn de foto’s daarvan van weinig waarde: het was bewolkt, en het was midden juni. Door de nog aanwezig wintersneeuw geeft dat een vertekent beeld.
Hohbalmgletsjer: 2004, 2009 en nu
De kaart die ik heb, is van 2004: Wanderkarte 284T : MISCHABEL, van Swisstopo. Daar heb ik een foto van genomen, en deze geüpload voor dit bericht:
Om dit beter vergelijkbaar te maken, zet ik ze ook naast elkaar, met nummers van dezelfde punten (in rood).
De vorm van de gletsjer is nog duidelijk herkenbaar. Maar ook de verschillen zijn vrij duidelijk. De Hohbalmgletsjer bestaat uit een aantal delen: de accumulatiezone (het vlakke bekken boven punt 1, plus de lawines van de bergkam er boven, inclusief punt 2), en een tong die het dal instroomt met een noordelijke vertakking en een zuidelijke (op de foto respectievelijk rechts & links.
De accumulatiezone laat weinig verschil zien: op deze hoogte (>3500m) valt doorgaans sneeuw. Wel is duidelijk te zien dat de rotsformatie tussen punt 1 en 3 aanzienlijk prominenter aanwezig is. Met name bij punt 3 is een grote verandering zichtbaar: de twee gletsjertongen zijn hier niet meer aan elkaar verbonden. Een soortgelijk verschijnsel zien we bij punt 2, waar de vergletserjering behoorlijk is afgenomen.
De terminus van de gletsjer ligt op ongeveer 2500m hoogte.
Op bovenstaande foto heb ik wederom met lijntjes & kleurtjes geprobeerd herkenningspunten te creëren. Hier zie je ook een duidelijk verschil. Let op dat de rechterfoto genomen is met nog een flinke sneeuwbedekking. Dit maakt de contouren van de gletsjer minder duidelijk zichtbaar. De gletsjer is een aardig stuk teruggetrokken, al lijkt de rots in het midden wel degelijk beter omsloten door het ijs.
De Feegletsjer: 2004, 2009 en 2020
De Feegletsjer is enorm, en vooral heel breed. Het is geen indrukwekkende ijszee zoals het Mer de Glace, Grenzgletscher of Aletschgletsjer. Maar nog altijd indrukwekkend breed. De Feegletsjer wordt gevoed door een stuk van de graad van de Allalinhorn, Alphubel, Täschhorn, Dom de Mischabel en een stukje van de Lenzspitze
De Feegletsjer is extreem gevoelig voor opwarming en heeft dan ook al heel veel dikte verloren in de afgelopen tientallen jaren. In 2017 sprak ik hier met een lokale bewoner, die de skilift bediende (september). Hij wist me te vertellen dat het in zijn kinderjaren niet mogelijk was om van Langflue naar Felskinn te kijken. Tegenwoordig is dit nauwelijks voor te stellen.
De reden waarom de Feegletsjer gevoelig is voor opwarming ligt in de karakteristieken van deze gletsjer: De accumulatiezone is relatief klein en de gletsjer is vrij vlak. Over een aantal jaar zal deze gletsjer niet meer bestaan in zijn huidige vorm en in verschillen stukken teruggetrokken zijn.
Punt 1 hieronder is Langflue, op 2869 meter hoogte. Op de kaart nog redelijk omsloten door de gletsjers. In 2009 kon je vanaf hier al een heel eind de lijn richting nummer 2 volgen: de aansluiting van de gletsjer vanaf de Alphubel naar het oostelijke deel van de gletsjer. De rots net onder punt 2 ligt op 3181 meter hoogte en was in 2009 volledig bereikbaar te voet, zonder sneeuw of ijs over te steken.
Zoals te zien is op de kaart, is de gletsjer op punt 3 nog volledig aangesloten. In 2009 was dit nét niet meer het geval. In 2017 was dit ruimschoots niet meer het geval. Onderstaande foto is genomen in september 2017, vanaf het terras van de Langflue hut, richting punt 3:
Fellskin, gelegen op 2989 meter hoogte, biedt een ander perspectief. De rots, nummer 6 op de kaart, is opeens een prominent punt, en geen steen boven de oppervlakte meer. De graad die de lijn van nummer 2 voorstelt, en hetzelfde bij nummer 3, zijn een stuk duidelijker te herkennen onder dit perspectief. De dikte is op veel plekken nog steeds tientallen meters, maar de Feegletsjer is duidelijk aan verandering onderhevig.