Hoogteziekte kan ontstaan op hoogtes boven de 2000m en kan iedereen treffen. De kans op hoogteziekte is het grootst bij een slechte acclimatisatie (gewenning), maar ook zeer goed geacclimatiseerde personen kunnen getroffen worden.
Hoogteziekte ontstaat door een gebrek aan zuurstof in de lucht: Hypobarische hypoxie. Naarmate je hoger in de atmosfeer komt, daalt de luchtdruk en daarmee het aantal deeltjes zuurstof per liter lucht. Bij iedere ademteug die je neemt, krijg je minder zuurstof binnen dan op zeeniveau. Als reactie hierop zal het lichaam extra rode bloedlichaampjes aanmaken: deze transporteren de zuurstof naar de overige cellen in het lichaam.
Hiervoor is tijd nodig: Om een berg als de Mont Blanc (als laagland-bewoner) te beklimmen met een sterk gereduceerde kans op hoogteziekte ben je enkele dagen verder. Hierbij geldt veelal het devies: overdag zo hoog mogelijk komen en laag overnachten. Dit zou het proces bespoedigen. Belangrijk hierbij is om veel te drinken: de lucht in de bergen is vaak droog, de lichamelijke activiteit hoog en door het aanmaken van de extra rode bloedlichamen wordt het bloed dikker. Water is hiervoor de beste verdunner.
Boven de 7500m kan het lichaam zich niet langer aanpassen en zal men steeds vermoeider worden: dit noemt men de Zone des Doods
Symptomen & vormen van hoogteziekte
Hoogteziekte treed in de meeste gevallen zeer acuut op, maar niet altijd even intens. Er zijn milde symptomen en ernstige symptomen. De milde symptomen bestaan uit slapeloosheid, verhoogde hartslag, verminderde eetrust en hoofdpijn. Tevens kan er misselijkheid, diarree en braken optreden. Dit hoeft echter niet. Dit noemen we Acute Mountain Sickness of “AMS”. Naarmate het zuurstoftekort zich verder opbouwt, verergeren de symptomen en kan AMS overgaan in HACE: High Altitude Cerebral Oedema. Ofwel Grote Hoogte hersenoedeem. Dit kenmerkt zich door ongecoördineerde spierbewegingen (meestal van de grote spieren), ook wel Truncal Ataxia genoemd. Tevens vinden er ontstekingsreacties plaats en mogelijke andere oedeem-vormen elders in het lichaam.
De grootste kans op het ontwikkelen van AMS en HACE loop je door snel te stijgen (meer dan 500 meter per dag) naar hoogtes tussen de 4500 en 6000 meter. Onder de 4000 meter komt HACE nauwelijks voor. Tussen de 4200 en 5000 meter ontwikkelt ongeveer 0.5-1% HACE (Luks, Swenson & Bärtsch, 2016).
Een ander type hoogteziekte is HAPE: High Altitude Pulmonary Oedema, ofwel longoedeem als gevolg van grote hoogte. Deze vorm van hoogteziekte ontwikkelt zich op lagere hoogte dan HACE: vanaf 2500 m. Meestal wordt het vooraf gegaan door Acute Mountain Sickness. Toenemende kortademigheid en droge hoest is een vroeg teken. Het ophoesten van rode longblaasjes een tamelijk laat teken.
HAPE treft relatief veel mensen: tot wel 7% van de populatie bij zeer snelle stijging (één dag) tot 5000 meter.
Hoogteziekte is extra gevaarlijk in combinatie met frostbite. Door het dikker wordende bloed is het moeilijker om alle lichaamsdelen te bereiken. Hierdoor is het risico op frostbite groter.
Remedie
Eigenlijk is er tegen hoogteziekte maar 1 werkende remedie: afdalen. Veel water drinken kan verlichtend werken, evenals het gebruiken van bepaalde medicijnen. Beide bieden echter geen structurele oplossing en verhogen wellicht het risico juist omdat de symptomen kleiner worden.